Rola kościoła

Pismo ukazujące formy duszpasterstw pielęgnowanych i prowadzonych w świątyni Św. Jakuba Apostoła w Lęborku oraz ich perspektywy na przyszłość

Rola kościoła Św. Jakuba Apostoła w Lęborku w misji Kościoła Diecezji Pelplińskiej

Według nauki Kościoła, zawartej w jego licznych dokumentach, rola sanktuariów - mimo agresywnej laicyzacji i ateizacji (a może właśnie w odpowiedzi na nie) - ma stale ogromne znaczenie.

Jak każde sanktuarium tak i lęborska świątynia p.w. Św. Jakuba Apostoła jest miejscem: celebracji kultycznych, ewangelizacji, szczególnego oddawania czci Św. Jakubowi Większemu, pobożności ludowej, miłości miłosiernej, kultury, budzenia i rozwijania powołań, działalności ekumenicznej, składania ofiar wotywnych, miejscem pielgrzymkowym.

1. Kościół Św. Jakuba w Lęborku - miejscem intensywnego duszpasterstwa

Troska o duszpasterstwo w sanktuariach w całym Kościele powierzona jest Kongregacji ds. Duchowieństwa. Podczas zgromadzenia plenarnego uczestników tej Kongregacji w 2004 roku Jan Paweł II powiedział: "Te święte miejsca przyciągają licznych wiernych, którzy poszukują Boga i z tego względu są otwarci na przyjęcie wezwania do nawrócenia i bardziej zdecydowane głoszenie Dobrej Nowiny.

Ważne jest zatem, aby pracowali tam kapłani wyróżniający się szczególną wrażliwością duszpasterską i apostolską gorliwością, obdarzeni duchem ojcowskiej otwartości, mający doświadczenie w sztuce homiletyki i katechezy" .

Sanktuarium ma wyjątkowe zadania kultyczne .

Wierni udają się od wielu lat do lęborskiej świątyni, przede wszystkim w celu uczestniczenia w celebracjach liturgicznych i w odprawianych nabożeństwach. Ta uznana funkcja kultyczna tego miejsca - sanktuarium w świadomości wiernych nie zaciemnia ewangelicznego nauczania, według którego miejsce to nie jest czymś ostatecznym i jedynym w prawdziwym kulcie Pana (por. 1,4,20-24) .

Program duszpasterski tej świątyni. Duszpasterstwo w świątyni Św. Jakuba Apostoła w Lęborku – sanktuarium, można podzielić na: całoroczne, specjalne i odpustowe.

Każdego roku dla duszpasterstwa jakubowego w naszej świątyni powstawał program duszpasterski. Gdy świątynia ta stanie się sanktuarium kustosz będzie przez cały rok prowadzić duszpasterstwo sanktuaryjne, według planu przedstawionego do zatwierdzenia Wydziałowi Duszpasterstwa Kurii Diecezjalnej.

W ciągu roku prowadzone jest również duszpasterstwo specjalne: urządzanie dni skupienia dla różnych stanów czy grup duszpasterskich.

Uroczystości odpustowe w sanktuarium Św. Jakuba Apostoła w Lęborku, gromadzące znaczną liczbę wiernych, są szczególną okazją do owocnego duszpasterstwa o zasięgu więcej niż parafialnym, co nakłada na duszpasterzach tego miejsca szczególną odpowiedzialność.

2. Przykładne sprawowanie liturgii

Sanktuarium ma wyjątkowe zadania religijne. Wierni przybywają tu przede wszystkim w celu uczestniczenia w sprawowaniu liturgii i odprawianych nabożeństwach, Dlatego do zadań, jakie ma pełnić to sanktuarium, wymaganych również przez Kodeks Prawa Kanonicznego (kan. 1234), należy troska o stały rozwój życia liturgicznego. Nie chodzi tu o zwiększenie częstotliwości sprawowanych obrzędów, ale o coraz lepszą ich jakość. Troska ta ciąży przede wszystkim obecnie na proboszczu, a w przyszłości na kustoszu sanktuarium.

Dlatego winien on dołożyć starań, aby wierni, przybywający do tego miejsca świętego z różnych stron diecezji i kraju, wracali umocnieni duchowo i zbudowani sprawowaną tam liturgią, co stanie się możliwe dzięki jej komunikatywności, obrzędowej prostocie i wierności obowiązującym przepisom liturgicznym. Ponadto kustosz powinien pamiętać, że skutki wzorowo sprawowanej liturgii nie ograniczą się do samego sanktuarium, ale wierni - duchowni i świeccy - zaniosą dobre doświadczenia do miejsc swojego zamieszkania.

Tak jak w każdym sanktuarium tak i w wypadku tegoż świętego miejsca, przybywający do tej świątyni pielgrzymi już teraz zawsze żywo uczestniczą w sprawowanej tam liturgii, a zwłaszcza w nabożeństwach i głęboko je przeżywają.

Świątynia ta odznacza się nie tylko wzorowym stylem i starannością odprawianych tam nabożeństw, lecz także bogactwem i różnorodnością propozycji.

Szczytem liturgii jest udzielanie sakramentów, szczególnie zaś sprawowanie Najświętszej Ofiary. W duszpasterstwie sanktuarium dwa sakramenty umacniające życie łaski: pokuta i pojednanie oraz Eucharystia mają szczególne znaczenie i wymagają szczególnej uwagi.

3. Sprawowanie Eucharystii

Celebracje eucharystii w sanktuarium trzeba zawsze starannie przygotowywać i odprawiać z wielką pobożnością, zachęcając wiernych do aktywnego uczestnictwa . Według nauki Kościoła bowiem "Celebracja Eucharystii jest szczytem i jakby punktem centralnym całego duszpasterstwa w sanktuariach". Jej przeto należy poświęcić najwięcej uwagi, by wiernych prowadziła do głębokiego spotkania z Chrystusem . Dlatego też przybywających do sanktuarium kapłanów i innych przewodników grup pielgrzymkowych należy zachęcać do wspólnotowego uczestnictwa w Eucharystii, która stanowi wyraz jedności i braterstwa w Kościele Chrystusowym.

Owocne tu będą następujące inicjatywy:

prowadzenie pielgrzymów - biorąc za punkt wyjścia szczególną dla sanktuarium formę pobożności - do głębokiego spotkania z Chrystusem;
troska o wzorowe sprawowanie celebracji eucharystycznej;
popieranie uczestnictwa różnych grup w tej samej celebracji eucharystycznej, biorące pod uwagę różnorodność języków, uwzględnianie śpiewu gregoriańskiego, przede wszystkim wykonywanie w języku łacińskim, na łatwiejsze melodie, części stałych Mszy Świętej, zwłaszcza symbolu wiary i modlitwy Pańskiej;
zapewnienie możliwości pełnej skupienia modlitwy przed Najświętszym Sakramentem, animowanie czasu wspólnej adoracji; troska o odpowiednie oznaczenie miejsca, w którym znajduje się tabernakulum ;
zachęcanie do przystąpienia do sakramentu pokuty oraz zapewnienie obecności spowiedników, którzy w wyznaczonych godzinach będą do dyspozycji wiernych .

W sanktuarium sprawowanie Eucharystii powinno ukazywać całe bogactwo chrystologiczne i paschalne, wymiar kościelny oraz znaczącą i czynną obecność Maryi oraz św. Jakuba Apostoła w Kościele; centrum kultu winna stać się więc Eucharystia sprawowana w komunii z Maryją i ze świętymi zwłaszcza ze Św. Jakubem Apostołem; należy poszerzyć specjalną katechezę, udoskonalając sprawowanie obrzędów, wiążąc ze sobą zbawcze treści i życiowe obowiązki .

W duszpasterstwie sanktuaryjnym lęborskiej świątyni p.w. Św. Jakuba Apostoła należy zwrócić uwagę m.in. na to, że:

regularne karmienie się Eucharystią: a) podtrzymuje wierność łasce powołań i stanów życia (duchowni, małżonkowie i rodzice, osoby konsekrowane...) oraz b) rzuca światło na rozmaite sytuacje ludzkiej egzystencji (radości i cierpienia, problemy i plany, choroby i doświadczenia...
miłość, zgoda, braterstwo są owocami Eucharystii i uwidaczniają zjednoczenie z Chrystusem dokonujące się w tym sakramencie
obecność Chrystusa w nas i pośród nas pobudza do dawania świadectwa w codziennym życiu.

Kościół święty w swoim nauczaniu zachęca wszystkich pasterzy do szerzenia kultu Eucharystii; do niego bowiem "mają zmierzać wszystkie inne formy pobożności, by w nim znaleźć swe uwieńczenie".

4. Adoracja Najświętszego Sakramentu

Adoracja Boskiego Więźnia Miłości jest szczególnie rozpowszechnioną formą pobożności w kulcie Eucharystii . Kościół gorąco zachęca zarówno duszpasterzy, jak i wiernych świeckich, aby również odpowiednio rozwijali kult Eucharystii, wyrażający się w publicznej i prywatnej adoracji, gdyż jest to "znakomity środek ożywienia wiary w rzeczywistą obecność Chrystusa" . Tego rodzaju kult Eucharystii jest "dowodem wdzięczności, rękojmią miłości, hołdem należnej Jezusowi adoracji" oraz "niewyczerpanym źródłem świętości" .

Dlatego w świątyni Św. Jakuba Apostoła w Lęborku już obecnie jest czas przeznaczony dla stałej adoracji Najświętszego Sakramentu, kontemplacji i wyciszenia duchowego (w każdy czwartek adoracja NS oraz dyżur w konfesjonale od godz. 14.00 do godz. 18.00).

5. Sprawowanie sakramentu pokuty i pojednania

Dla wielu wiernych pielgrzymka do sanktuarium stanowi dogodną okazję, często oczekiwaną, do skorzystania z sakramentu pokuty i pojednania. W świątyni p.w. Św. Jakuba Apostola w Lęborku dbamy o elementy, które składają się na sprawowanie tego sakramentu:

odpowiednie miejsce spowiadania - z zachowaniem obowiązujących przepisów;
przygotowanie do sakramentu ,w czasie którego przez słuchanie i rozważanie słowa Bożego wierni otrzymają pomoc do owocnego korzystania z sakramentu albo przynajmniej ułatwi się im przygotowanie nie tylko do wyznania grzechów, lecz przede wszystkim do szczerego żalu za grzechy i nawrócenia;
wybór odpowiedniego obrzędu, który doprowadzi penitentów do odkrycia eklezjalnej natury (wymiaru) sakramentu pokuty. W tym kontekście Obrzęd pojednania wielu penitentów, z indywidualną spowiedzią i rozgrzeszeniem (forma II), odpowiednio zorganizowany i przygotowany, nie powinien stanowić czegoś wyjątkowego, lecz być praktyką normalną, przewidzianą przede wszystkim na niektóre okresy roku liturgicznego. Wspólne nabożeństwo jaśniej ukazuje kościelną naturę pokuty . Należy wiernie trzymać się zasad doktrynalnych, pastoralnych i obrzędowych odnowionych Obrzędów Pokuty.

6. Namaszczenia chorych

W swoim wielkim miłosierdziu Chrystus Pan, który "obarczył się naszym cierpieniem i dźwigał nasze boleści" (Iz 53,4), ustanowił sakrament namaszczenia chorych, aby człowiek złożony niemocą, poprzez wiarę i obrzęd Kościoła, mógł spotkać się ze Zbawicielem całego człowieka . Kongregacja Kultu Bożego i dyscypliny sakramentów "wzywa również kapłanów, aby zachęcali do modlitwy nie tylko do Chrystusa Pana, ale także do Jego Matki o łaskę wyzdrowienia, pełnienia woli Bożej i o owocne przyjęcie sakramentów chorych: pokuty, namaszczenia i Eucharystii"

W odnowionej liturgii sakrament namaszczenia sprawowany jest również w sposób wspólnotowy. Jest to praktyka godna zalecenia, jeśli tylko istnieją ku temu odpowiednie warunki. Kongregacja Kultu Bożego stwierdza, że do wspólnotowego sprawowania sakramentu namaszczenia chorych nadają się szczególnie sanktuaria, przede wszystkim w czasie pielgrzymek ludzi chorych i podeszłych wiekiem, gdzie odpowiednio przygotowani lepiej mogą uczestniczyć .

Całkowicie odpowiada to naturze tego sakramentu i roli sanktuariów. Jest to bowiem słuszne, by tam, gdzie prośby o miłosierdzie Boże są szczególnie intensywne, ujawniała się szczególnie widoczna macierzyńska troska Kościoła o swoje chore i starsze dzieci, a zwłaszcza o te, które znajdują się w niebezpieczeństwie śmierci (por. kan. 1004) .

7. Inne sakramenty

W sanktuarium, które jest jednocześnie kościołem parafialnym, oprócz pokuty i namaszczenia, są udzielane także inne sakramenty.

8. Celebracja liturgii godzin

Liturgia godzin jest modlitwą całego ludu Bożego (por. KL, 26). W ostatnich latach różne wspólnoty kościelne, także świeckie, coraz częściej ją odmawiają zarówno wspólnie, jak i prywatnie . Podczas pielgrzymki, na etapach zbliżania się do celu, kapłani towarzyszący wiernym winni zaproponować im odmówienie przynajmniej niektórych godzin Officium divinum .

Pobyt w sanktuarium daje sprzyjającą okazję do tego, by pomóc pielgrzymom w odkryciu piękna liturgii godzin. Praktyka jej odmawiania rozwija się i w naszej świątyni poprzez obecność zakonników na wspólnej celebracji Liturgii Godzin w świątyni. Kustosz sanktuarium, jeśli warunki na to pozwalają, do programu nabożeństw włącza uroczystą celebrację godzin kanonicznych, a szczególnie jutrzni i nieszporów.

Wskazanym jest, by w sanktuarium została ponownie wprowadzona lub ożywiona praktyka śpiewania nieszporów w niedziele i święta obowiązujące. Można korzystać z przepisu prawnego zezwalającego, dla łatwiejszego śpiewu niedzielnych nieszporów, na stosowanie zawsze tego samego zestawu psalmów .

9. Udzielanie sakramentaliów

Do sakramentaliów należą poświęcenia i błogosławieństwa. Poświęcenie (zawierzenie, oddanie się ) oznacza wybranie człowieka do kultu Bożego lub przeznaczenie w tym celu rzeczy (miejsca, naczyń, szat, znaków religijnych itp.); błogosławieństwo natomiast jest uwielbieniem Boga i prośbą zanoszoną do Niego o łaskę i zbawienie dla człowieka w różnych sytuacjach życiowych; błogosławić rzeczy znaczy: składać dziękczynienie Bogu za dary (chleba, wody, owoce ludzkiej pracy) i prosić Go, aby służyły człowiekowi ku zbawieniu (por. 1 Kor 10,31; 1 Tm 4,45) .

Od najdawniejszych wieków istniał w Kościele zwyczaj błogosławienia osób, miejsc, pokarmów lub przedmiotów. Obecnie jednak w żadnym innym miejscu nie stanowi tak ważnego pod względem duszpasterskim przejawu pobożności, jak w sanktuariach, gdzie pielgrzymi, w celu wyproszenia łaski i pomocy u Boga, wstawiennictwa u Matki Miłosierdzia lub świętych, często proszą kapłanów o różne błogosławieństwa .

W celu właściwego udzielania błogosławieństw kustosz sanktuarium:

wytrwale i konsekwentnie wprowadza w życie zasady podane w Rytuale rzymskim Obrzędy błogosławieństw dostosowane do zwyczajów diecezji polskich ; dotyczą one troski o to, aby błogosławieństwo stanowiło prawdziwy wyraz wiary w Boga, Dawcę wszelkiego dobra
zwraca uwagę na dwa elementy stanowiące "wzorcową strukturę" każdego błogosławieństwa: głoszenie słowa Bożego, które wyjaśnia znaczenie świętego znaku, i modlitwę, w której Kościół wielbi Boga za Jego dobroć i prosi o dary dla wiernych; przypomina o tym znak krzyża kreślony ręką szafarza zwyczajnego
wybiera celebrację wspólnotową obrzędu błogosławieństwa, a nie indywidualną lub prywatną oraz zachęca wiernych do czynnego i świadomego uczestnictwa .

10. Inicjatywy związane z odpustem i dniami szczególnego kultu Św. Jakuba Apostoła

Święty Jakub Apostoł został ustanowiony Patronem Lęborka dekretem Biskupa diecezjalnego Pelplińskiego Jana Bernarda Szlagi z 22 czerwca 1998 roku. Uroczyste ogłoszenie tego faktu nastąpiło podczas uroczystości odpustowych na Placu Pokoju w dniu 26 lipca 1998 roku w obecności 4 biskupów, wicepremiera rządu oraz wielu tysięcy mieszkańców Lęborka i licznych gości.

Pomysł ustanowienia św. Jakuba Ap. Patronem miasta Lęborka zgłosił o. Wiesław Przybysz, ówczesny proboszcz parafii. Pomysł narodził się w 1996 roku na bazie obserwacji ogromnego zainteresowania i przychylnego przyjęcia I Jarmarku Odpustowego św. Jakuba.

Nawiązując do tradycji średniowiecznych w 1996 roku franciszkanie z proboszczem o. Leszkiem Klekociukiem oraz liczna grupa entuzjastów - społeczników postanowiła wyjść z odpustem poza mury kościoła, na ulice i place miasta. Pojawili się artyści ludowi, kramiki handlowe, konkursy, zabawy dla dzieci i dorosłych, uznani piosenkarze – i to wszystko przygotowane oddolnie, społecznie, co bardzo zintegrowało również samych organizatorów.

Ustanowienie Patrona Miasta w zamyśle inicjatorów miało być czynnikiem jednoczącym ludzi. Inicjatorzy uważali, że miasto, podobnie jak osoby, szkoły, narody i państwa, powinno również posiadać swojego patrona, wokół którego powstaje doroczne święto społeczności miasta.

Patron miał i nadal ma – jest to przesłanie aktualne na przyszłe lata – integrować różne aspekty życia lęborczan, łączyć ich ze sobą. Wciąż aktualne jest hasło pierwszych Jarmarków –"Jedność w różnorodności". A Lębork jest wielokulturowy, wielowyznaniowy, ludzie mają zróżnicowany status materialny, wciąż wielu jest poszukujących pracę.

Św. Jakub Apostoł towarzyszy miastu od samego początku istnienia.

Z chwilą lokowania Lęborka w 1341 roku rozpoczęto również budowę kościoła pod wezwaniem tego potężnego patrona.

Jest patronem pielgrzymów, aptekarzy, robotników, chorych na reumatyzm.

Poprzez pielgrzymki do jego grobu w Santiago de Compostela Europa jednoczyła się, jak też uczyła się akceptować i czerpać z bogactwa różnorodności.

Po jednoznacznym wypowiedzeniu się społeczności lęborskiej za ustanowieniem patronatu Św. Jakuba Apostoła nad miastem, dnia 16 kwietnia 1998 roku Rada Miejska w Lęborku przyjęła jednogłośnie stanowisko, z prośbą do Biskupa Diecezjalnego, aby św. Jakub Apostoł został ustanowiony patronem miasta.

Biskup Pelpliński Jan Bernard Szlaga, przychylając się do wniosku Rady Miejskiej, popartego pozytywnymi opiniami mieszkańców miasta, organizacji społecznych i partii politycznych w dniu 22 czerwca 1998 roku podpisał Dekret stwierdzający, że od dnia jego publicznego ogłoszenia św. Jakub Apostoł będzie Patronem Lęborka.

Od marca 1998 roku w każdą pierwszą niedzielę miesiąca zaczęto odprawiać Mszę świętą za przyczyną św. Jakuba Ap. patrona Lęborka w intencji społeczności lęborskiej oraz wszystkich dla których kult Św. Jakuba Apostoła jest bliski. Msze te są odprawiane aż po dzień dzisiejszy.

Święty Jakub stał się duchowym darem dla parafii, dla miasta i jego mieszkańców. Świątynia p.w. Św. Jakuba Apostoła jest miejscem korzystania z daru Sakramentu Pokuty bardzo dużej ilości wiernych nie tylko z Lęborka, ale także i dalekich okolic.

"Jakie przesłanie chce przekazać nam nasz wspaniały i szlachetny Patron Św. Jakub Apostoł? Chce nas pouczyć, że jesteśmy przeznaczeni do służby naszym siostrom i braciom.

W tym roku lęborska świątynia staraniem duszpasterzy – franciszkanów, otrzymała z Watykanu Relikwie Świętego Apostoła (Relikwie z Kości - Relikwie 1 Stopnia). Zostaną one uroczyście wprowadzone do naszej świątyni podczas tegorocznych Uroczystości Odpustowych (Suma odpustowa – 25 lipca 2010 r.), którym przewodniczyć będzie Biskup Pelpliński Jan Bernard Szlaga. Uroczystości transmitowane będą przez TV Polonia.

Relikwie te zostaną umieszczone w ołtarzu głównym w specjalnie przygotowanym relikwiarzu. W ten sposób będą na stałe dostępne dla wiernych, by przed doczesnymi szczątkami Świętego Patrona wierni chwalili Najwyższego Boga i wypraszali dla kościoła i dla siebie liczne łaski.

W Roku Jakubowym przybędą do naszej świątyni dwie pielgrzymki: 24 kwietnia – Powiatowa Pielgrzymka Cechu Rzemiosł Różnych oraz 26 września – Pierwsza Wojewódzka Pielgrzymka Związku Pszczelarzy, gromadząca ok. 1000 uczestników.

Te dwie pielgrzymki staną się stałymi punktami pielgrzymowania do Św. Jakuba Apostoła.

Licznie gromadzący się pielgrzymi podczas corocznych odpustów są znakiem, że Św. Jakub nie opuszcza w potrzebie. Pośród wielu pielgrzymów z okolic Lęborka – z całego powiatu w przeciągu ostatnich pięciu lat pielgrzymowali na uroczystości odpustowe do świątyni Św. Jakuba Apostoła pielgrzymi z Węgier, Słowacji, Serbii, Macedonii oraz z Żywca i Pilska. Należy podkreślić, ze są to także pielgrzymi różnych wyznań.

W tradycję wpisała się Franciszkańska Pielgrzymka Rowerowa "od Jakuba do Jakuba", która co roku w liczbie ok. 50 uczestników wyrusza w przeddzień uroczystości odpustowych z naszej świątyni do kościoła w Łebie, której również patronuje święty Jakub.

Natomiast w sam dzień uroczystości odpustowych (25 lipca) do świątyni pielgrzymują co roku w uroczystym korowodzie lęborczanie oraz wszyscy pielgrzymi, którzy przybywają na uroczystości.

Przez cały rok wyłożona jest księga próśb i podziękowań za wstawiennictwem św. Jakuba Apostoła. W kościele znajdują się też wota dziękczynne, które są umieszczone w specjalnych gablotach.

Wielkim wydarzeniem dla miasta i świątyni Św. Jakuba jest Międzynarodowy Zlot Jakubów, który odbywa się podczas odpustu. Jest to swoista Pielgrzymka wszystkich noszących imię Jakub. W ostatnich trzech latach wzięło udział razem ok. 700 uczestników.

11. Wydarzenia kulturalne